راه های مطالبه وجه چک چیست؟

چنانچه چک در دست دارید و تاریخ پرداخت آن فرارسیده است و این چک قدیمی یا غیر صیادی است به روشهای زیر قابل پیگیری است.
۱- شکایت در دادسرا برای مطالبه وجه چک و به اصطلاح شکایت کیفری و اعلام جرم علیه صادرکننده چک زمانی مناسب است که مطمئن باشید اولاً چک شما شرایط لازم جهت شکایت کیفری را دارد و ثانیا اعلام جرم و گرفتن حکم جلب و تعیین مجازات بر طرف مقابل (صادر کننده چک) تاثیر گذاشته و فشار میاورد؟ به اعتقاد بعضی بهترین راه مطالبه وجه چک همین است اما به باور نگارنده این فقط در فرضی صادق است که صادرکننده چک در دسترس باشد و احضار به دادسرا برای وی قابل تحمل نباشد.
نکتهدر واقع در شکایت کیفری چک بلامحل دارنده چک صرف نظر از وجه چک، مجازات طرف مقابل را تقاضا کرده است و همین ترس از اعمال مجازات انگیزه ی میشود که صادر کننده در جهت پرداخت وجه چک و اخذ دارنده چک اقدام و تلاش نماید.
۲- شکایت مطالبه وجه چک گاهی بسیار سریع به نتیجه میرسد به این صورت که دارنده میتواند دستور جلب صادر کننده را ظرف مدت کوتاهی بگیرد و همین مواجه شدن با حکم جلب انگیزه ی می شود که صادر کننده در جهت جلب رضایت دارنده چک تلاش کند.
۳- صادر کننده آگاه و مطلع اگر در جهت مقاومت و دفاع بر اید و در دادسرا حاضر شود و وثیقه یا کفیل معرفی کند رسیدگی به اتهام صدور چک بلامحل وارد مراحل پیچیده و طولانی میشود. پس لزوما آن طور که خیلی از افراد فکر میکنند شکایت کیفری کوتاه ترین راه نیست.
۴- شکایت کیفری چک بلامحل از جهت هزینه دادرسی به مراتب کم هزینه تر از راههای دیگر است.
۵-در شکایت حقوقی وجه چک (دادخواست حقوقی چک) دارنده با مراجعه به دادگاه حقوقی و تقدیم دادخواست ضمن مطالبه وجه چک میتواند تقاضای صدور قرار تامین خواسته و توقیف اموال بنماید.من حیث المجموع کامل ترین و بهترین راه مطالبه وجه چک همین است چرا که تمامی اقدامات و الزامات در قالب شکایت حقوقی قابل اعمال است مثل توقیف اموال، حکم جلب و ممنوع الخروجی.
۶-در اقدام حقوقی مطالبه وجه چک دارنده برای اینکه بتواند بدون هیچ هزینه، سپرده و خسارت احتمالی ( ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی) توقیف اموال بگیرید باید ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ چک آن را برگشت زده باشد در غیر اینصورت باید مبلغی به تشخیص دادگاه را در صندوق دادگستری سپرده نماید. (معمولا ۲۰ درصد از مبلغ چک)
۷-برخلاف آنچه که خیلی از افراد تصور میکنند شکایت حقوقی چک تا صدور حکم بدوی خیلی طولانی نیست و شاید ظرف حدودا دو یا سه ماه به طور معمول حکم دادگاه بدوی صادر شود.
۸- شکایت حقوقی مطالبه وجه چک زمانی مناسب است که طرف مالی برای توقیف داشته باشد و نیز چک در مهلت ۱۵ روزه از تاریخ مندرج در آن برگشت خورده باشد و همچنین خسارت تاخیر تادیه یا به تعبیر عامیانه خسارت دیر کرد قابل توجه ای به آن تعلق بگیرد.
۹-ضمن شکایت کیفری و پس از اینکه دادسرا رسیدگی اولیه را انجام داد و پرونده به دادگاه کیفری رفت صادر کننده میتواند دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک هم بدهد. پس شکایت حقوقی و کیفری با هم قابل جمع اند.
چک صیادی و مسائل آن .
سامانه صیاد عنوان سامانه صدور یکپارچه چک با هدف نظارت بر تقاضای صدور دسته‌ چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و صاحبان امضاء، منع از صدور دسته ‌چک برای افراد فاقد صلاحیت و دارای سوء سابقه و تخصیص شناسه یکتا به هر برگ چک، می باشد که توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد. دسته چک های جدیدی که بعد از تصویب قانون جدید صادر می شوند با دارا بودن شرایط مقرر، به چک های صیادی مشهور هستند.
استعلام چک های صیادی
چک‌های صیادی دارای شماره یکتا می باشند که یک شماره اختصاصی برای هر برگ چک است. دارنده چک می تواند این کد را به شماره ۷۰۱۷۰۱ پیامک کرده از میزان اعتبار فرد صادر‌کننده چک، اطلاع پیدا کند که آیا چک برگشتی داشته است یا خیر. پاسخ استعلام بر اساس شاخص هایی به رنگ های متفاوت برای استعلام گیرنده ارسال شده که شامل موارد ذیل می باشد:
شرایط دریافت دسته چک صیادی جدید
دسته ‌چک های جدید با مراجعه به شعبه بانک مورد نظر، درخواست اولیه ثبت و با تایید رئیس شعبه درخواست، به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال تا وضعیت اعتبار متقاضی استعلام شود، قابل دریافت است. اگر متقاضی شرایط لازم را برای دریافت دسته ‌چک داشته باشد، درخواست وی از طریق سامانه صیاد به وضعیت صدور دسته‌چک به ‌منظور شخصی ‌سازی و چاپ چک تبدیل و دسته ‌چک جدید برای وی صادر میشود.
شرایط  ثبت چک‌های قدیمی  در سامانه صیاد
براساس اعلام بانک مرکزی دسته ‌چک‌های قدیمی که با چک جدید تعویض نشده باشند، دیگر درشعب سایر بانک‌ها قابل پذیرش نیست و باید در خود بانک مربوطه وصول شود. چک‌هایی که از ابتدای شهریورماه ۹۷ صادر شوند، اعتبار ندارند و در بانک‌ها قابل پذیرش نیستند.
چک‌های قدیمی با مراجعه به بانک صادرکننده وارد سامانه صیاد شده و دارای اعتبار میشوند. چک‌های بلندمدت قدیمی که قبل ازتاریخ اعلام‌شده (یکم شهریور ۹۷) صادرشده باشند، شعب بانک‌ها با واردکردن اطلاعات مربوط به آن‌ها در سامانه جدید، اعتبار این نسخه از چک‌ها را با همان ظاهر قدیم فراهم می‌کنند.
روش مطالبه وجه چک صیادی
بر اساس قانون جدید چک دارنده چک در صورتی که چک فاقد وجه بوده یا کسری موجودی داشته باشد، از بانک، تقاضای صدور گواهی‌ عدم‌ پرداخت یا کسری موجودی نموده، بانک محال علیه مکلف است اطلاعات کامل چک را در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی ثبت و با اخذ کد رهگیری، این کد را بر روی گواهی‌ های ذکر شده درج کند.
دارنده گواهی عدم پرداخت و چک برگشتی، می تواند با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست، از دادگاه صالح بدون دریافت حکم و قطعیت آن، درخواست صدور اجراییه بابت وجه چک را درخواست کند.
با ارجاع پرونده به دادگاه، قاضی مکلف است چک را بررسی و در صورتیکه درمتن چک، وصول وجه آن مشروط به شرطی نشده باشد یا در متن چک عنوان بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی ذکر نشده باشد یا گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت مقرر در قانون چک صادر نشده باشد علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر میکند.
صادرکننده چک باید در مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، بدهی خود را پرداخت کند. یا با موافقت دارنده چک، ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را آسان کند.
در غیر این صورت بر اساس درخواست دارنده، اجرای احکام دادگستری، با تشکیل کلاسه اجرایی، اجرائیه را طبق قانون نحوه احکام محکومیت‌های مالی به اجرا گذاشته و با توقیف اموال محکوم علیه جهت تامین محکوم‌ به یا با صدور حکم جلب نسبت به استیفای مبلغ چک اقدام میکند.
صدور اجرائیه در مطالبه وجه چک صیادی
تقاضای صدور اجراییه طبق قانون جدید چک دعوا محسوب نمی شود. در نتیجه امکان صدور قرار تامین خواسته و دستور موقت قبل از درخواست اجراییه و یا ضمن آن مقدور نیست. به جز مبلغ چک کمتر از بیست میلیون تومان یا بیشتر مرجع صالح صدور اجراییه در این خصوص دادگاه است نه شوراهای حل اختلاف.
اجراییه طبق ماده ۲۳ قانون جدید چک تنها علیه صادر کننده و صاحب حساب قابل صدور است و نسبت به سایر مسئولین از جمله ضامنین و ظهر نویسان تنها از طریق دریافت حکم از مرجع قضایی می توان اقدام نمود.
شرایط صدور اجرائیه در مطالبه وجه چک صیادی
صدور اجراییه تنها نسبت به اصل مبلغ چک مقدور بوده و برای خسارت تاخیر تادیه باید دادخواست تقدیم و با دریافت حکم میث توان خسارت تاخیر وصول کرد. درخواست صدور مستقیم اجراییه طبق ماده ۲۳ اصلاحی قانون صدور چک یکی از راههای وصول چک است.
دارنده چک می تواند دعوای حقوقی، شکایت کیفری و یا تقاضای صدور اجراییه از اداره ثبت، براساس ماده ۲ قانون صدور چک مطرح کند. مخصوصا وقتی که دارنده چک به هر دلیل تمایل به اخذ تامین خواسته یا دستور موقت داشته باشد می‌تواند با طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه از دادگاه صالح اقدام کند.
ابطال و توقف عملیات اجرایی در مطالبه وجه چک صیادی
در بعضی موارد بنا به دلایلی از جمله مشروط یا تضمینی بودن چک یا مفقود شدن یا به دست آوردن چک از طریق جرایمی همچون کلاهبرداری یا خیانت در امانت اجراییه یا عملیات اجرایی فاقد وجاهت قانونی بوده یا تشریفات عملیات اجرایی مطابق قوانین و مقررات ثبتی رعایت نشده باشد، دراین مورد صادر کننده حق شکایت و اعتراض به عملیات را داشته که می تواند دعوای ابطال و توقف عملیات اجرایی را در همان مرجع صادر کننده اجراییه مطرح کند. همزمان با دادخواست و در صورت تودیع خسارت احتمالی به صندوق دادگستری، تقاضای دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی نیز قابل مطرح شدن است.
اگر دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضائی دلایل ارائه شده را قابل قبول بداند ، توقف عملیات اجرائی بدون أخذ تأمین، صادر میشود. به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی می شود. شکایت نسبت به دستور اجرا، باید به طرفیت درخواست دهنده اجراییه اقامه شود نه اداره ثبت یا دفترخانه تنظیم‌ کننده اجراییه. اعتراض باید با تنظیم دادخواست و رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت پذیرد.
نظریه مشورتی شماره ۲۶۲۹/۹۷/۷  در مورد مطالبه وجه چک های جدید
با عنایت به مفهوم مخالف ذیل مواد ۴ و ۵ قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب ۱۳/۰۸/۱۳۹۷ ، از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، چک هایی که برابر مواد یاد شده گواهینامه عدم پرداخت با درج کد رهگیری در آن، صادر شده باشد در مراجع قضایی و ثبتی قابل ترتیب اثر است. درنتیجه صدور اجرائیه برابر ماده ۲۳ این قانون نیز برای چک هایی که مطابق مواد ۴ و ۵ یاد شده برای آن گواهینامه عدم پرداخت با درج کد رهگیری صادر شده است، بلامانع است.
رفع سوء اثر از چک صیادی برگشتی
مطالبه وجه چک های صیادی بی محل
برطبق ماده ۲۳ قانون جدید چک، دارنده چک می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید . دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب ، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر کند:
استعلام چک صیادی از طریق اینترنت
برای سنجش اعتبار چک دریافتی و اطلاع از خوش حساب بودن صاحب چک به سایت بانک مرکزی مراجعه کرده و از قسمت نظام‌های پرداخت و زیرساخت و انتخاب گزینه استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی، شناسه ۱۶ رقمی که در برگ چک صیادی درج شده را در کادر شناسه صیادی بزنند و ارسال کنند و از وضعیت اعتبار صاحب چک به صورت آنلاین مطلع شوند.
استعلام چک صیادی از اپلیکیشن ساد ۲۴
به کمک این اپلیکیشن که به راحتی بر روی موبایل نصب می‌گردد می‌توان از وضعیت سرقتی بودن یا نبودن، مفقود بودن یا نبودن و خوش حساب بودن صادر کننده چک به صورت رایگان مطلع شد
کسری موجودی در مطالبه وجه چک صیادی
در صورتیکه حساب شخص صادر کننده چک; با کسری موجودی مواجه باشد; دارنده چک می‌تواند از بانک تقاضای گواهی عدم پرداخت; یا کسری موجودی کند. بانک محال علیه باید با ثبت اطلاعات چک مذکور در سامانه صیاد، نسبت به صدور گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری اقدام کند. وجود کد رهگیری در گواهی عدم پرداخت به منظور اقدام سریع بر روی چک های صیادی الزامی است.
دادخواست مطالبه وجه چک صیادی
با ثبت دادخواست مطالبه وجه چک; به همراه منضمات آن از جمله کپی چک و نیز گواهی عدم پرداخت همراه با کد رهگیری توسط دارنده چک و یا وکیل چک; پرونده به دادگاه صالح ارجاع می‌شود. دادگاه با بررسی چک و مندرجات آن، چنانچه چک به طرز صحیح صادر و منوط به شرط یا قراردادی نشده باشد، قاضی بدون برگزاری جلسه رسیدگی، دستور صدور اجراییه را می‌دهد. برای چک های صیادی بدون تشریفات رسیدگی، اجراییه صادر می‌شود.
تامین خواسته در مطالبه وجه چک صیادی
برای چک های صیادی قرار تامین خواسته صادر نمیشود. زیرا چک مستقیما به مرحله اجرا می‌رود و هزینه صدور اجراییه باید پرداخت شود. برای چک های صیادی، هزینه دادرسی معادل ۵/۳ درصد مبلغ خواسته دریافت نمی‌شود. از آنجاییکه در چک صیادی، مرجع صدور اجراییه دادگاه می‌شود، چک های صیادی با مبلغ زیر بیست میلیون تومان که سابق بر این به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شدند، در دادگاه  برای آنها اجراییه صادر می‌شود.
مطالبه وجه چک صیادی توسط شخص ثالث
انتقال چک به شخص ثالث از طریق پشت نویسی یا ظهرنویسی چک انجام می‌دهد. در واقع دارنده چک با پشت نویسی چک، آن را به شخص ثالث یا ذینفع دیگر انتقال می‌دهد. البته از ابتدای سال ۱۴۰۰ مساله پشت نویسی دیگر اعتبار ندارد و باید مشخصات ذینفع جدید در سامانه صیاد ثبت شود.
با انتقال چک به شخص ثالث، هم صادر کننده و هم دارنده اول چک مسئولیت تضامنی در وصول چک دارند. به این معنا که شخص ثالث با طرح دعوی مطالبه وجه می‌تواند کل مبلغ چک را از هر کدام از این اشخاص وصول کند. شخص انتقال دهنده چک، دارای مسئولیت حقوقی است. اما صادر کننده چک هم مسئولیت حقوقی و هم مسئولیت کیفری دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *